معرفی کامل ساز بالابان
مقدمه
بالابان یا بالامان(ترکی آذربایجانی: Balaban) ساز بادی استوانه‌ای دو نی به طول حدود ۳۵ سانتی‌متر با هفت سوراخ انگشت، این ابزار موسیقی در بین مردمان آذربایجان، مخصوصاً در استان آذربایجان شرقی رایج است.
بالابان يا بالامان (balaban يا balaman) سازي بادي دو زبانه با محفظه داخلي استوانه‌اي با طول 35 سانتي‌متر و هشت سوراخ انگشت‌گذاري و يك سوراخ براي انگشت شست است. بالابان، يكي از سازهاي بادي كهن است كه در همه نقاط آذربايجان نواخته مي‌شود. اين ساز در آذربايجان ايران و جمهوري آذربايجان نيز نواخته مي شود. در تركيه نیز اين ساز نواخته می‌شود. ساز دودوك ارمني بسيار شبيه بالابان است و فقط كمي متفاوت به نظر مي‌رسد.
ساختار ساز بالابان (Balaban) ؛
بالابان كه گاهي اوقات به دليل دهانه تخت و صداي نرم به نام بالابان ياستي (yasti) يا تخت ناميده مي‌شود، متشكل از بدنه‌اي ساخته شده از چوب زردآلو، cane و barrow و پوشش است. بدنه داراي هشت سوراخ روي سطح، يكي در پشت بين سوراخ‌هاي اول و دوم (ژرده صدا) است. اين ساز متشكل از يك ميله (stem)، يك زبانه، يك تنظيم و يك كلاهك است.
ميله بالابان كه گودا نيز ناميده مي‌شود يك لوله 280 تا 320 ميلي‌متري است كه عمدتاً از چوب زردآلو (گاهي اوقات فندق، گلابي، توت، شمشاد و غيره) ساخته شده است. فرايند حكاكي ميله بالابان، بالابان چاكما ناميده مي‌شود. انتهاي بالايي ميله (باش يا كوپ bash يا kup) يك شكل گرد دارد در حاليكه انتهاي پائيني آن (آياگ ayag) نوك تيز شده است. قطر فضاي داخلي 10 ميلي‌متر است. هشت سوراخ يا «تون‌ها» متشكل از يك «حفره صدا» (ساس پارداسي) روي آن و ديگري روي سمت زيرين در مقابل فضاي مابين سوراخ‌هاي اول و دوم ساس پارداسي قرار گرفته‌اند. گاهي اوقات يك سوراخ اضافه به نام نيزام پاراداسي روي انتهاي پائيني سطح زيرين ساخته شده تا از رنگ صداي مناسب آن اطمينان حاصل شود.
ژانرهای ساز بالابان (Balaban) ؛
در مواقع نادر همانند عروسي و مراسم تعطيل، نوازنده بالابان با يك پركاشنيست همراه است. يك گروه موسيقي آذري سنتي از دو نوازنده بالابان و يك پركاشنيست (كه بالابانچيلار داستاسي) ناميده مي‌شود، تشکیل می‌شوند. مجموعه كوتاهي از موسيقي مقامي آذربايجان كه با بالابان نواخته شده، ساز بادي ملي روي صفحه طلايي وويجر به عنوان نماينده موسيقي جهاني در ميان تعداد بسياري از موفقيت‌هاي بشري ثبت شده است.
