معرفی کامل ساز سرنا

مقدمه 

سُرنا یا سورْنا نام ساز بادی باستانی ایرانی است که از چوب ساخته می‌شود و از دسته سازهای دو زبانه است. سرنا‌ی محلی بیشتر با دهل نواخته می‌شود و در بعضی نواحی مانند بختیاری و دزفول از سرنای کوچک استفاده می‌شود.

ریشه لغت سرنا

سُرنا و کَرنا هر دو به معنی بوق و با لغت (به انگلیسی: Horn) در انگلیسی از یک ریشه می‌باشند. در اصل در میان اقوامی که زبان هندواروپایی اولیه را صحبت می‌کردند این ساز به علت اینکه از شاخ حیوانات ساخته می‌شد به این اسم نامیده شده. شاهد دیگری که به این ادعا و مشابهت مهر تائید می‌زند نام ذوالقرنین، به معنی دارنده دو شاخ است. قَرن که مُعَرَّب کَرن است (که در اسم کَرنا مشاهده می‌شود) به معنی شاخ می‌باشد. البته سُرنای کنونی به مراتب از بوق‌های شاخی اولیه پیشرفته‌تر است، ولی عضوی از خانوادۀ سازهای بادی یا بوقی به شمار می‌آید.

سرنا در ایران

سرنا سازی نه تنها محلی، بلکه قدیمی است. در اشعار شعرای ایران بسیار نام سرنا، سورنا و سورنای  آمده است. این ساز در مناطق بختیاری نشین مانند شمال خوزستان تا اهواز و لرستان، سیستان و بلوچستان و خراسان از دیرباز رواج داشته و حتی امروزه نیز در مجالس شادی و به هنگام خواندن ترانه‌های محلی این نواحی بکار می‌رود. در نواحی لرستان سرنا‌ی کوچک و در نواحی بختیاری مانند دزفول سرنا‌ی بلند برای مراسم شادی و غم و سرنای کوتاه بیشتر برای مراسم غم معمول است. سرنا‌ی محلی معمولاً با دهل نواخته می‌شود.در میان سرنا‌ نوازان مشهور ایرانی می‌توان از علی‌اکبر مهدی‌پور دهکردی، نوازندۀ نوروزنامه یا همان موسیقی هنگام تحویل سال نو و نیز رضا مریدی دلفان و شامیرزا مرادی نوازنده سرنا‌ی کوچک (کوتاه) نام برد.

رخنه در فرهنگ

همچنین ضرب المثلی در پارسی برگرفته از این ساز ساخته‌شده‌است که می‌گوید:

آدم ناشی، سرنا را از سر گشادش می زنه